IZDAJU OTADŽBINE SMATRAO JE NAJVEĆIM GREHOM: Na današnji dan preminuo je Miloš Crnjanski, a zbog ovoga mu je otac bio PROTERAN!

Pre tačno 46 godina, 30. novembra 1977. godine, preminuo je Miloš Crnjanski, jedan od najvećih sprskih pisaca. Ubrajan je među 100 najznamenitijih Srba, a bio je književnik, novinar, prevodilac, kritičar i diplomata.

Njegova porodica bila je građanska, ali osiromašena. Crnjanski su stara sveštenička porodica u Ilandži, a preci su im pre toga živeli u Sprskom Itebeju, gde se i danas nalaze tri kuće Crnjanskih. Njegov otac Toma je bio niži činovnik, a iz Banata je proteran zbog temperamentnog zastupanja sprske manjinske politike. Tada je "prognan" iz Ilandže u Čongrad, koji je bio neka vrsta "činovničkog Sibira". Miloševa majka Marina Vujić bila je rodom iz Pančeva. 

Foto: Wikipedia

Crnjanski je odrastao u Temišvaru, a Riječku eksportnu akademiju u Opatiji upisao je 1912. godine. Na Šušaku je igrao fudbal u klubu "Viktorija". Studije medicine upisao je u Beću 1913. godine i nikada nih nije završio. Prva pesma, koja nosi naziv "Sudba", objavljena je u somborskom dečjem listu "Golub" 1908. godine. Sarajevska "Bosanska vila" 1912. godine štampala je njegovu pesmu "U početku beše sjaj".

Na početku Prvog svetskog rata mobilisan je u Bečkereku (kako se tada nazivao Zrenjanin), nakon čega je bilo poslat na galicijski front. Ranjen je kao redov austrogarskog carskog i kraljevskog 29. regimenta. Dobar deo 1915. godine proveo je u ratnoj bolnici u Beču. 1916. godine radio je u Direkciji državnih železnica u Segedinu, a sledeće godine je vraćen u vojsku, nakon čega je prekomandovan u Komoran i Ostrogon. Eksportnu akademiju u Beču upisao je 1918. godine, a već naredne godine u Beogradu književnost, gde je krenuo da uređuje list "Dan".

Između 1928. i 1929. bio je ataše za kulturu pri Ambasadi Kraljevine Jugoslavije u Berlinu, a 1930 za roman "Seobe" dobija nagradu Srpske akademije nauka. Sledećih godina putuje brodom po Sredozemnom moru i izveštava iz Španije. Između 1935. i 1941. radi u diplomatskoj službi u Berlinu i Rimu. Po izbijanju Španskog građanskog rata, kao dopisnik "Vremena" izveštava iz Frankovog štaba.

Foto: Wikipedia/PidgeCopetti

Po izbijanju Drugog svetskog rata evakuisan je iz Rima i, preko Madrida i Lisabona, u avgustu 1941. odlazi u London, gde je proveo Drugi svetski rat i uzeo britansko državljanstvo.

Radi različite poslove. Knjigovođa je obućarske radnje "Helstern" na Bond stritu i raznosi knjige firme "Hačards" na londonskom Pikadiliju, dok njegova supruga šije lutke i haljine za robnu kuću "Herods", prenose "Novosti". Ovo će iskoristiti za okosnicu "Romana o Londonu". Crnjanski usput stiče diplomu Londonskog univerziteta i diplomu za hotelijerstvo i menadžerstvo. Postaje i član međunarodnog PEN-kluba, koji mu obezbeđuje da se na mašini otkucaju njegovi romani.

Zanimljivo je da tokom života u emigraciji nikada nije javno negativno govorio o komunističkom režimu ili novoformiranom državnom uređenju u Jugoslaviji, jer je smatrao da izdaja otadžbine predstavlja najveći greh i najveću sramotu. U Jugoslaviju se vratio 1965. godine u društvu sa jugoslovenskim ambasadorom u Londonu, Srđom Pricom.

Preminuo je 30. novembra 1977. godine i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

BONUS VIDEO: