TAČNO 30 GODINA OD POTPISIVANJA DEJTONSKOG SPORAZUMA!

Danas se navršava 30 godina od potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma za Bosnu i Hercegovinu, koji je okončao tronedeljni rat u toj zemlji i doneo okvir za mir nakon više od tri godine sukoba. Sporazum je najpre parafiran u Dejtonu 21. novembra 1995. godine, dok je zvanično potpisan u Parizu, u Jelisejskoj palati, na današnji dan iste godine, prenosi RTRS.

Dejtonski sporazum dobio je naziv po američkom gradu Dejtonu u okrugu Montgomeri, u saveznoj državi Ohajo, gde su u vazduhoplovnoj bazi Rajt-Peterson vođeni pregovori koji su trajali od 1. do 21. novembra 1995. godine. Ti pregovori su okončali troipogodišnji rat u Bosni i Hercegovini, započet u aprilu 1992. godine, nakon raspada Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Ratu je prethodilo neustavno preglasavanje Srba u institucijama BiH i odluka o međunarodnom priznanju Bosne i Hercegovine bez saglasnosti sva tri konstitutivna naroda, što je dodatno produbilo tenzije i dovelo do oružanih sukoba.

Tokom pregovora postignut je dogovor da Bosna i Hercegovina bude sastavljena od dva entiteta – Federacije BiH, koja obuhvata 51 odsto teritorije zemlje, i Republike Srpske, kojoj je pripalo 49 odsto. Kasnije je teritorijalni okvir Republike Srpske blago smanjen formiranjem Brčko distrikta, koji funkcioniše kao posebna administrativna jedinica pod zajedničkom upravom oba entiteta.

Dejtonski sporazum ne samo da je okončao sukobe, već je postavio temelje za politički i pravni sistem Bosne i Hercegovine, uključujući uspostavljanje Predsedništva BiH, Saveta ministara, parlamenta i Ustavnog suda. Iako je sporazum u narednim decenijama bio predmet različitih interpretacija i političkih kontroverzi, ostaje ključni dokument koji je omogućio trajni prekid ratnih dejstava i stvaranje uslova za stabilnost u regionu.