Šid obeležava godišnjicu od ubistva Save Šumanovića

Foto: Narcisa Božić

Sećanje na Šumanovića: Navršava se 76 godina od tragične smrti velikog slikara

- Svake godine prigodnim sadržajima Galerija ''Sava Šumanovićč'' uz podršku Opštine Šid organizuje dane sećanja na slavnog slikara, jednog od najvećih imena srpskog slikarstva 20.veka. U Galeriji smo tako i ovog puta organizovano ''Veče sećanja'' gde smo pred stotinak Šiđana i ljubitelja ovog velikog slikara izneli neka nova saznanja o njegovom opusu. Svojim odazivom Šiđani su izrazili ljubav i poštovanje prema vrhunskim delima svog sugrađanina - kaže Vesna Burojević, direktorka Galerije ''Sava Šumanović'' u Šidu.

U Modernoj galeriji Centra za kulturu Lazarevac otvorena je izložba "Poslednja decenija Save Šumanovica" autorke Vense Burojević, a koja obuhvata period od 1931. do 1942. godine.

- Taj šidski kraj je najslikovitiji kraj i meni najlepši - zapisao je Šumanović u katalogu svoje poslednje izložbe, održane 1939. na Novom univerzitetu u Beogradu.

Sava Šumanović je rođen u Vinkovcima, a Gimnaziju je pohađao u Zemunu, gde je i počeo da se zanima i bavi slikarstvom. Posle školovanja u Zagrebu, gde u slikarskoj školi Klementa Crnčića ostaje do kraja studija, odlazi u jesen 1920. u Pariz. Tamo pohađa školu Andreja Lota, sa čijih kurseva je poneo mnoga znanja, ali se i borio protiv njegovih uticaja, razvijajući već tada sopstveni slikarski senzibilitet, kojim je nadmašio svog učitelja.

Međutim, tanana duša umetnika nije mogla izdržati sve senzacije spoljašnjeg sveta i taj raskorak je doveo do lične nesigurnosti, a ova do duševnog poremećaja. Nakon povratka iz Pariza i kraćeg lečenja u Beogradu, Šumanović 1930. se vraća u Šid.

Šidske godine potpuno su izmenile njegovo slikarstvo, u kojem dominira boja i svetlost, sa težnjom da se ostvari atmosfera pejzaža kome ''prašina daje jedan pitomi i ljupki izgled''. U tim teškim godinama, usamljen, odsečen od sveta, zaboravljen i bolestan, on slika, ne samo pejzaže, nego i kompozicije sa ženskim aktom, poznate ''Šiđanke''. U poslednjim godinama života bio je opsednut putevima, lepotom jablana, bagrenjaka i dudova pokraj puta. 

Ustaše su u okviru velike ofanzive nemačkih snaga na Frušku goru, počev od leta 1942. godine vršili masovna hapšenja i streljanja civila iz svih sremskih mesta.

Naš veliki slikar uhapšen je na Veliku Gospojinu 28. avgusta. Prema svedočenju njegove majke Perside, zamolio je da se spremi, okupao se, uzeo stvari, poljubio majku u ruku i otišao u smrt.

U noći između 29.i 30. avgusta uhapšenici su dovoženi kamionima u kaznionu u Sremskoj Mitrovici, gde su posle zverskog mučenja izvođeni pred Pokretni preki sud, koji je jedino izricao smrtnu kaznu. Među 150 Šiđana, streljan je i Sava Šumanović.