(FOTO) SVETSKA KULTURNA BAŠTINA STARA KOLIKO I NOTR DAM: Zapaljena Bogorodica Ljeviška u Prizrenu ni posle 15 godina nije obnovljena!

Foto: Tanjug/ FILIP KRAINČANIĆ

Reka Prizrenska Bistrica koja deli Prizren na dva dela i saborna crkva Bogorodica Ljeviška u Prizrenu

Nekada glavna crkva u Prizrenu, s najvećim živopisom među srpskim crkvama i manastirima, Bogorodica Ljeviška je u pogromu 2004. godine teško oštećena, zajedno s još 35 pravoslavnih crkava i hramova, a vatrena stihija u prizrenskom hramu progutala je oltar, živopis među kojima su najstarije freske iz treće decenije 13. veka, psaltire...

Njena unutrašnjost i freske od neprocenjive umetničke vrednosti i lepote danas su samo delimično očišćene od gareži.

Među očišćenim freskama su "Isus Prizrenac", koja predstavlja zaštitnika tog grada na Bistrici, kao i "Bogorodica Ljeviška" po kojoj je hram dobio ime, a koja je jedinstvena po tome što prikazuje Isusa Hranitelja u krilu Bogorodice, koji iz košarice zahvata žito i deli ga narodu.

Sanaciju i parcijalno čišćenje živopisa, koji je bio u potpunosti crn pošto je hram zapaljen, radio je Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

Foto: Tanjug/ FILIP KRAINČANIĆ

Kako je za Tanjug rekla direktorka te institucije Mirjana Andrić, u prvoj fazi sa stručnjacima Zavoda radile su i italijanske kolege, a novac za obnovu obezbeđen je preko Uneska.

Andrićeva je dodala da se za nastavak radova na obnovi očekuju nova sredstva kako bi se obavilo kompletno čišćenje živopisa.

- Obavljen je deo posla, slikarskih i konzervatorskih radova - kazala je direktorka.

Bogorodicu Ljevišku temeljno je obnovio kralj Milutin uz pomoć prizrenskih episkopa Damjana i Save između 1306. i 1309. godine.

Foto: Tanjug/ FILIP KRAINČANIĆ

Tada je, arhitekta, protomajstor Nikola, podigao hram sa pet kupola kojem je dodata priprata sa spratom, a nad njim i zvonik koji stremi visoko iznad kuća Prizrena i naglašava duhovni centar u gradu.

Po padu Srbije pod Turke, Bogorodica Ljeviška je jedno vreme bila i dalje hrišćanska bogomolja, o čemu svedoči zapis nepoznatog učenog muslimana koji je na arapskom jeziku urezao stih: "Zenica oka moga tebi je gnezdo".

Pre 1756. godine pretvorena je u džamiju i dobila naziv Džuma-džamija, a za vreme turske vlasti, freske su izubijane čekićem, pokrivene slojem maltera i prekrečene.

Foto: Tanjug/ FILIP KRAINČANIĆ

Tek 1912. godine, posle oslobođenja Prizrena, hram je ponovo postao hrišćcanski, a freske su otkrivene između 1950. i 1952. godine, da bi ponovo početkom 21. veka pretrpele velika oštećenja i pored prisustva međunarodnih snaga (Kfora).

Bogorodica Ljeviška je 2006. godine upisana na Uneskovu listu svetske kulturne baštine, a u tom hramu prvo i jedino venčanje od 1999. obavljeno je 2016. godine.

Bogosluženja u Bogorodičinom hramu u Prizrenu, poslednjih par godina, od kada je obnovljena i Bogoslovija u tom gradu, služe se za praznike posvećene majci Isusa Hrista, a sve ostale dane njena vrata su zatvorena, a zidovi zaštićeni žicom.